Somut Anlam
Beş duyu organımız olan göz(görme), kulak(işitme), dil(tatma), burun(koklama) ve deri(dokunma) ile algılayabildiğimiz kelimelere somut denir. Bir sözcüğün somut olabilmesi için tüm duyu organlarıyla algılanabilmesi gerekmez ancak en az biriyle algılanabilmesi gerekir. Mesela "elma" kelimesini ele alırsak; dokunabiliriz, görebiliriz, tadabiliriz ama işitemeyiz, yani "elma" sözcüğü somut anlamlıdır. "Zihin" sözcüğünü ele aldığımızda ise ne görebiliz ne işitebilir ne de tadabiliriz, yani "zihin" kelimesi somut anlamlı değildir.
Not: Bir sözcüğün somut olabilmesi için insanlar tarafından doğrudan algılanabilmesi gerekmez. Mesela mikroskobik canlıları doğrudan herhangi bir duyu organımızla algılayamayız. Ancak mikroskop ile baktığımızda onları görebiliriz. Buna göre mikroskobik canlılar da somut anlamlı sayılabilir.
Somut anlamlı kelimelere örnekler: kitap, araba, elma, armut, zencefil, kağıt, defter, süt, inek, keçi, kalem, silgi, musluk, su, rüzgar, ses, ışık, sarı, okul, duvar, hastane, insan, kedi, köpek, böcek, ağaç, çiçek, bitki, bakteri, amip, öglena, hücre...
Bir kelimeye doğrudan baktığımızda somut gibi görünebilir ama cümle içindeki kullanımında göre somut olup olmadığına karar vermeliyiz. Mesela "kafa" kelimesine baktığımızda aklımıza bir insanın başı aklımıza gelir ve bunu görebilir ve dokunabiliriz yani tek başına bakıldığında somuttur. Ancak "Biraz kafanı çalıştır!" cümlesinde "kafa" sözcüğü "zihin" anlamında kullanımıştır. "zihin" sözcüğü de somut anlamlı olmadığına göre bu cümlede "kafa" sözcüğü somut olarak kullanılmamıştır. Yani kelimelerin cümle içindeki kullanımında göre somut olup olmadığına karar vermeliyiz.
- Dışarıda çok gürültü olduğu için ders çalışamıyorum.
Yukarıdaki cümlede kullanılan "gürültü" sözcüğünü kulağımızla duyabildiğimiz için bu kelime bu cümlede somut anlamda kullanılmıştır.
- Hava çok soğuk olduğu için montumu giydim.
Yukarıdaki cümlede kullanılan "soğuk" sözcüğünü derimiz ile hissedebildiğimiz için bu kelime bu cümlede somut anlamda kullanılmıştır.
- Kırmızı ışık yandığı için arabalar durdu.
Yukarıdaki cümlede kullanılan "kırmız" sözcüğünü gözümüzle görebildiğimiz için bu kelime bu cümlede somut anlamda kullanılmıştır.
- Burnuma keskin bir sirke kokusu geldi.
Yukarıdaki cümlede kullanılan "sirke" sözcüğünü burnumuzla kukusunu alabildiğimiz için bu kelime bu cümlede somut anlamda kullanılmıştır.