DNA Nedir?
Canlılara ait özellikler DNA adı verilen kalıtım maddesinin üzerindeki genlerde belirlenir. Yani DNA, bir hücrenin genetik özelliklerinin kendisimden sonraki hücrelere geçmesini sağlayan büyük bir moleküldür. Dolayısıyla canlıların nesilleri boyunca kalıtımsal aktarım DNA sayesinde olur.
Peki DNA'nın açılımı nedir? DNA ne anlama gelmektedir? DNA, Latince kökenli olan ve İngiliz olarak "Deoxyribose Nucleic Acid" olarak adlandırılan asit molekülünün adının baş harflerinden oluşan kısaltmadır.
Gen Nedir?
Bir genetik özelliği temsil eden ve bu özelliğin sonraki nesillerine aktarılmasını sağlayan DNA parçasına gen adı verilir. Mesela zürafaların uzun boylu olmasını zürefa DNA'sındaki belirli genler belirler. Zaten bu yüzden her canlı ve her insan birbirinden farklıdır. Mesela bazı insanlar uzun boyulu, bazıları kısa boyludur, veya kedilerin kuyruğu vardır bizim yoktur... Bir DNA molekülünde binlerce farklı gen bulunabilir.
DNA Molekülünün Yapısı
Öncelikle nükleotit nedir onu öğrenelim. Nükleotit; şeker, fosfat be organik bazdan oluşan bir yapıdır. Bir DNA molekülünde milyonlarca nükleotit bulunur.
Nükleotit = Fosfat + Şeker + Organik Baz
Baz, şeker ve fosfat birleşerek nükleotitleri, nükleotitler de birleşerek DNA zincirini oluşturur. Bir DNA'da iki adet zincir vardır. Bu zincirler nükleotitlerden oluşur. Bu iki DNA zinciri kıvrımlı bir şekilde öbürünü sarar ve her bir düğümüne gen denir.
Organik Bazlar Nelerdir?
Nükleotitlerde yer alan 4 çeşit organik baz vardır. Bunlar:
- Adenin bazı. (A) harfi ile gösterilir.
- Timin bazı. (T) harfi ile gösterilir.
- Guanin bazı. (G) harfi ile gösterilir.
- Sitozin bazı. (C) harfi ile gösterilir.
Bir DNA molekülünde daima Adenin ile Timin ve Guanin ile de Sitozin bazları eşleşir. Yani ya A = T eşleşmesi olur ya da G = C eşleşmesi olur.
DNA'nın Yapısı
Bir nükleotit birer adet şeker, fosfat be organik bazdan oluşur. Yani:
Nükleotit sayısı = Şeker sayısı = Fosfat sayısı = Baz sayısı
Örneğin bir DNA molükülünde nükleotit sayısı 100 ise bu moleküldr 100 şeker, 100 fosfat ve 100 baz vardır.
Başka bir örnek; bir DNA molükülünde 500 sitozin ve 100 adenin bazı varsa nükleotit sayısı kaçtır? Öncelikle bazları eşleyelim. Sitozin, Guanin ile eşleşir yani 500 daha Guanin vardır. Adenin ise Timin ile eşleşir, yani 100 adet de Timin vardır. Hepsini topladığımızda 1200 organik baz eder.
DNA molükülünü oluşturan nükleotitlerin sıralanışı ve sayısı birbinden farklıdır. Bu nedenle her canlının özellikleri farklıdır.
Kromozom, DNA'lardan meydana gelmiştir. Tüm bu kromozom, DNA ve gen (varsa) hücredeki çekirdekte bulunur.